Sarbide berri baten beharra
Ricardo Bastida arkitektoak Munoako finkan 1916an egindako proiektua ez zen jauregia berritzera mugatu, baizik eta beste elementu osagarri batzuei ere erreparatu zien, bere burges etxe handi izaera osatzen zutenak. Horiek hiru gairi eragin zieten: lorategia, nekazaritza-ustiapena eta jauregiko sarbideak.Sarbideei dagokienez (horien artean sartu behar dugu hemen aurkezten dugun garajea), Bastidaren kezka hiru alderdiri buruzkoa izan zen: eskaera berriei emandako erantzuna, zuzkiduren hobekuntza eta arkitekturaren duintasuna.
Finkak, jatorrian, sarbide bakarra zuen Burtzeñatik, Bilbotik Santurtzirako egungo errepidearen ondoan, eta bertatik zaldi-zalgurdiak sartzen ziren, baina XX. mendearen hasieran automobila Bizkaian sartu zenez, komitenteek Ricardo de Bastidari eskatu zioten garraiobide horretarako eraikin espezifiko bat egitea, bertan txofer eta mekanikariaren etxebizitza, ibilgailuak konpontzeko tailerra eta automobilak gordetzeko tailerra egon zitezen. Obra 1917an burutu zen.
Behin betiko proiektuak: atzeko fatxadaren eta fatxada nagusiaren altxaera
Finka jartzeko, finkaren goiko aldea aukeratu zen, Bilbotik Santanderrerako errepidearen ondoan baitzegoen. Eraikin horretako obren kostua 47.945,76 pezetakoa izan zen.
Garajea eraikitzeak sarrerako portada berri bat eraikitzea ekarri zuen berekin, jauregiari sarrera nagusiaren osagarri bat emateko balio zuena. Hori dela eta, atezaintzako eraikin txiki bat egitea erabaki zen.
1917rako, obra guztiak amaituta, finkak bi sarrera zituen: aipatu dugun Bilbotik Santurtzirako errepidekoa, nagusia, eta bigarren mailako sarbidea autoentzat, zeinaren ondoan garajea eta atezaindegia eraiki baitziren.
Lehenengo sarbideak lehentasunezko izaerari eutsi zion, harik eta 1975ean finka banandu zen arte (Bilbotik Santurtzira doan errepidearen adar berri bat eraiki baitzen). Horrek erabilerarik eza ekarri zuen, eta ordura arte bigarren mailako sarrera (hizpide duguna) nagusia bihurtu zen.
Urte batzuk geroago, beste sarbide bat ireki zen Llano kaletik, autoentzako erabilitako garajearen sarrera geratuta. 1990eko hamarkadan, Bilbo-Santander errepidean egokitzapen-lanak egin ziren, Kantauriko autobia eraiki zelako.
Garajea eta atezaindegia eraikitzea (desagertuta)
Esan bezala, garajea/tailerra eta adierazitako etxebizitza eraikitzea zen helburu nagusia, eta arkitektoak, atezaintzan bezala, lengoaia enfatikoa eta monumentala erabili zuen eraikin nagusiaren irudira. Kostua 47.945,76 pezetakoa izan zen, eta obrak egiteaz arduratu ziren kontratistak: Domingo Castañares hargintzakoa, Raimundo Zuñiga igeltserotzakoa, José Álvarez pinturakoa, Gerónimo Lasa arotzeriakoa, Eduardo Sáenz hormigoi armatukoa eta Delclaux de los vidrios enpresa. Eraikin hau guregana iritsi da eta proposamen honen helburua da.
Aldi berean, adierazi dugun bezala, sarbide nagusiak atezaintza bat ere izan zuen, egoitzak zaintzari dagokionez zuen defizit funtzionala konpondu nahian. Eraikin txiki honetarako jauregiaren irudi eta estilo bera erabili zuen, eta horrek guztiak 20.837,87 pezetako gastua ekarri zuen. Zoritxarrez, eraikin hau duela urte batzuk desagertu zen.
Atezaintzako pabiloiaren proiektua
Bi eraikinekin, 1917rako jauregiak, atezaindegiak, garajeak eta lorategiak osatzen zuten etxe burges handi baten ideia helarazi nahi zitzaien bisitariei.
Garajea. Diseinua, banaketa eta erabilera tradizionala
Diseinu arkitektonikoa
Garajerako, Ricardo Bastidak jauregiaren patroi eklektikoari jarraitzea erabaki zuen, baina jatorrizko planoek hainbat aldaketa izan zituzten, batez ere euskarri-egituran eta barrualdean, obran bertan. Frantziaren eragina estalkian antzematen da. Estalkiak zinkezko ahokadurak ditu hutsarteetan, eta gurdi gorria paramentuetan.
Eraikinaren itsasontzian eraikin nagusiaren baliabide eklektikoak erabili zituen: harlanduzko harriaren imitaziozko pilastra ildaskatuak eta moldura lerronahasdun baoen inguraketak, erdiko mentsula bat dutenak.
Gaur egun, Frantziako estalkiari dagokion arbelaren ordez, asfaltozko oihala erabiltzen da. Aldaketa hori behartuta etorri zen hezetasun-arazoa konpontzeko, arbelezko estalkia gaizki mantentzeagatik. Gaur egun, jauregian gertatzen den bezala, irtenbide horrek kalteak eragin ditu eraikinean, teilatua degradatuz eta eraikinaren egitura arriskuan jarriz.
Eraikinaren armazoirako soluzio mistoa erabili zuen, karga-horma lodiak eta hormigoi armatuzko forjatua, etxebizitzak duen solairu bakarrerako. Hormigoi armatua erabiltzea ezinbestekoa izan zen, kotxeen biraketak eta konponketak erraztuko zituen espazio garden bat izateko. Hasierako proiektua ez zuen hormigoi armatuzko armazoiarekin egin, egurrezkoa baizik, beheko solairuko planoan ikus daitekeenez, egurrezko zutabe bat baitu.
Distribución y uso tradicional del edificio
Eraikinak garaje izena eman zion, baina eraikin mistoa izan zen, txoferraren eta mekanikariaren etxebizitza-funtzioa ere bete zuelako. Horrela, bi solairuko eraikin bat egituratu zuen, behekoa kotxe eta tailerrerako pentsatua, eta lehenengoa etxebizitzarako. Eskuineko alboko fatxadan teilape bat ere atxiki zion, gurdiak garbitzeko iturria zuena. Gaur egun teilapea ez da kontserbatzen eta iturria baino ez da gelditzen.
Lehen esan bezala, gorde ditugun planoak ez datoz bat gaur egun ikusten dugunarekin, Bastidak banaketa aldatzea erabaki baitzuen obra hasi bezain laster, gelak lotzen zituen galeria bat kendu eta gela gehiago gehituz.
Azkenean, eraikina gaur egun ikusten dugun bezala banatuta geratu zen.
– Beheko solairua: hiru eremutan antolatua, sarrera nagusiko hallarekin, eskaileraren paretik igarotzen dena, eta tailerrera eta kotxe batentzako biltegira (ezkerrean) eta bi kotxerentzako garajera (eskuinean) alboetako bi ateren bidez. Lantegia finkako eraikinetan konponketa txikiak egiteko ere erabili zen, eta, gaur egun, garajean Bilboko eta Getxoko txaletetako altzari ugari gordetzen dira.
Eskailera nagusia gaztainondo-zurezkoa da, eta Vienako modernismo-diseinu ikusgarria du, ondo zaindua. Vienakoa barandaren, buruaren eta balaustren diseinuan agertzen da, forma zuzen eta ebakidura arinekin.
– Goiko solairua: lehenengo solairua eskailera nagusiaren bitartez halletik sarbidea zuen etxebizitza baterako gorde zen. Gaur egun duen banaketa ez da hasieran pentsatu zuena, obran behin betiko hartutakoak aldatu baitu. Lehenengo proposamena banaketa antolatzen zuen galeria handi batekin egin zuen, ezkerretara bi logela eta areto bat jarriz, eta eskuinetara logela bat, komuna eta sukalde-jangela.
Azkenean gauzatutako obra – Gaur egun ikusten duguna – Bi eremutarako bidea ematen duen erdiko hall baten arabera artikulatzen da: ezkerrean sukaldea, komuna eta bi logela (azken urteetan logeletako bat zokogune bihurtu zen) eta eskuinean aretoa eta bi logela (azken urteetan bi logeletako bat egongela bihurtu zen). Jarrera horrekin logela bat gehiago lortzen zuen, eta premia hori, ziur aski, familiek garai hartan zuten seme-alaba kopuru handiak behartu zuen. Zerbitzurako erabili ziren logelek ez dute inolako apaingarririk.
